1- Cəfəri (Şiə) məzhəbi haqqında nə deyə bilərsiniz?
On iki imam şiələri (tərəfdarları, ardıcılları) altıncı İmam Cəfər Sadiq(ə) –ın adıyla bağlı və Peyğəmbərimiz Muhəmməd(s) tərəfindən ilahi vəhyə əsasən ardıcıl olaraq təyin olunan on iki imama tabe olanlar əqidə və inanclarında, daha doğrusu, dinin üsul və fürusunda Qurana və İslam Peyğəmbərinin sünnəsinə əsaslanırlar və onların ardınca gedirlər. Cəfərilər və ya şiələr Peyğəmbər(s)-in sünnəsini və Quran hökmlərini bəyan edən Peyğəmbər(s)-in və Əhli-Beytinin topladığı hədisləri və rəvayətləri daha üstün sayırlar. On iki imam şiələri adlananlar bu inancdadırlar ki, müqəddəs İslam dinini qəbul edib müsəlman olmaq istəyən şəhadət verməlidir – əşhədü ənla ilahə illəllah və əşhədü ənnə Mühəmmədən əbduhu və rəsuluh. Əgər bir nəfər dili olduğu halda bu kəlmeyi-şəhadəti söyləməzsə, həmin şəxs müsəlman sayılmaz. Cəfəri məzhəbi kəlmeyi-şəhadəti sidq ürəkdən deyən hər bir kəsi müsəlman olaraq tanıyır. Məzhəbindən asılı olmayaraq bu hamıya aiddir. Bir şərtlə ki, İslam dininin zəruri hökümlərini inkar etməsin.
Cəfərilər əsasən İslam ölkələrində yaşadıqları kimi, müsəlman olmayan ölkələrdə də yaşayırlar. Bununla bərabər Cəfərilər hal-hazırda İran, Pakistan, Əfqanıstan, İraq, Livan, Azərbaycan, Suriya, Türkiyə, Misir və Hindistanda üstünlük təşkil edirlər. ”Məktəbi-İslam” məcmuəsinin yazdığına əsasən dünyada 130 milyon Cəfəri məzhəbindən olan şiə müsəlman vardır.
Cəfəri məzhəbi İslamın ilk çağlarından Qurani-Kərim və İslam Peyğəmbəri(s)-in hədisləri ilə bərabər İslam elmini inkişaf etdirmişdir. Onların mühüm dini və elmi mərkəzləri vardır. Bunlardan ən əhəmiyyətlisi və ən qədimi Nəcəfül-Əşrəf elmi mərkəzidir. Bu mərkəz on əsr bundan əvvəl İraqın Nəcəf şəhərində böyük alimlərdən olan Şeyx Tusi adlı şəxs tərəfindən yaranmışdır. Hal-hazırda isə artıq yarım əsrə yaxındır ki, İranın Qum şəhərindəki dini və elmi mərkəz cəfərilərin elm mərkəzidir.
Şiə aləmində Əhli-Beytin Peyğəmbər(s)-dən nəql etdiyi hədislər, xüsusilə də İmam Cəfəri Sadiq(ə)-ın hədisləri böyük üstünlük təşkil edir. Cəfəri məzhəbi Quranın axirətə qədər Allah tərəfindən qorunacağı və heç bir dəyişikliyə məruz qalmayacağı inancındadır və bunu dəlillərlə də sübut edir.
Biz Cəfəri məzhəbi haqqında qısaca məlumat verdik. Bu məzhəblə maraqlanmaq istəyənlərə ”İslamda Cəfəri Məzhəbi və İmam Cəfəri Sadiqin buyruqları” kitabını oxumağı məsləhət görürük, şiələrin tarixi ilə əlaqədar isə ” Tarixuş-şiə” kitabına müraciət etmək məsləhətdir.
2 -Şiə əgər haqdırsa bəs niyə görə müsəlman aləmində azlıq təşkil edir?
Dünya statistikasına nəzər salsaq görərik ki, dünyada təqribən altı milyard yarım əhali var. Onun cəmi bir milyarda yaxını (15-18 %) müsəlman, 40 % kafir (qeyri səmavi dinlərə itaət edənlər və ya dinsizlər), 42-45%-i isə kitab əhli yəni xristian və yəhudilərdir. Belə məlum olur ki, dünyada müsəlman hamıdan azdır. Ancaq biz yəqin bilirik ki, haqq müsəlmanlarladır və bunda heç kəsin şübhəsi ola bilməz. Elə buradan da aydın olur ki, haqqı çoxluqda axtarmaq lazım deyil. Necə ki, Qurani-Kərim buyurur: ”Bəndələrimdən şükür edəni azdır.” (”Səba” surəsi, ayə-13) Bu ayədən açıq-aydın görünür ki, haqq çoxluqda deyil və bütün bəndələr şükür edən deyillər. Necə ki, Quranın başqa ayələrində də, buyurulur: ”Sən onların əksəriyyətini şükür edən görməyəcəksən.” (”Əraf” surəsi, ayə-17) ”Allahın övliyaları yalnız Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinənlərdir. Lakin onların əksəriyyəti (çoxu) bunu bilməz.” (”Ənfal” surəsi, ayə-34) İmam Əli(ə) buyurur: ”Haqq və batil qoşunun sayı ilə tanınmaz. Əgər haqq ilə batili tanısan, onların əhlini də tanıyacaqsan.” Quran ayələri, hədis və məntiqlə düşüncədən aydın olur ki, haqq-ədaləti heç də çoxluqda axtarmaq düzgün deyil.
3-Niyə görə şiələr Peyğəmbər(s) və Əhli-Beyt(ə)-ın şəfa verə bilməsinə inanırlar, axı Quranın ”Yunis” surəsi 106-cı ayə buyurur: ”Allahdan başqa sənə nə bir xeyir, nə də bir zərər verə biləni çağırma.”?
”Yunis” surəsi 106-cı ayədə bütlər və tanrılar nəzərdə tutulur ki, bu da müşrüklər haqqında deyilmişdir. Şiələr isə bunu Allahın qüdrəti və möcüzəsi kimi qəbul edir, İslam Peyğəmbəri(s) və Əhli-Beyt(ə)-ın Allahın qüdrəti ilə şəfa verə bilməsində inkar edilməz dəlilləri var. ”Allahın izni ilə ölüləri dirildirəm.” ”Ali İmran” surəsi, ayə-49-da İsa peyğəmbərin dilindən belə buyurulur. Peyğəmbərimiz və Əhli-Beytin Allahın qüdrəti ilə şəfa verə bilməsinə gəldikdə isə bu hadisələr tarixdən bizə çox tanışdır və dəfələrlə bu kimi halların şahidi olmuşuq. Ancaq biz o misallarla deyil, Quran ayəsi və hədislərlə cavab verəcəyik: ”Bu köynəyimi aparın atamın üzünə sürtün və yenidən görməyə başlayar.” (”Yusif” surəsi, ayə-93) Başqa yerdə ”Muştuluqçu gəlib köynəyi Yəqubun üzünə sürtən kimi onun gözləri açıldı.” (”Yusif” surəsi, ayə-96) Yusif peyğəmbərin köynəyi Yəqub peyğəmbərin gözlərinə şəfa verdi. Göründüyü kimi peyğəmbərin köynəyi insan gözünə nur verə bilər və buna ancaq kafirlər inanmaz. İslam peyğəmbəri(s) buyurur: ”Mənə beş şey verildi … və şəfaət də əta edildi.” (”Səhihi Buxari” c. 1, səh. 91 (Misir çapı), Əhməd ibn Hənbəl ”Müsnəd” kitabı c. 1, səh. 301) Göründüyü kimi Allahın izni ilə şəfaət verilə bilər.
4-Niyə görə şiələr Allahdan bağışlanmaq dilərkən Peyğəmbər(s)-i və Əhli-Beyti(ə)-ı vasitə seçirlər, məgər bu günah deyil?
Xeyr, bu günah deyil, əksinə onların hacətlərini vasitə ilə Allahdan istəməsinin xeyri daha böyükdür. Çünki, Allah Quranda buyurur: ”Biz hər bir peyğəmbəri, ancaq Allahın izni ilə itaət olun deyə göndərdik. Onlar (günahkarlar) özlərinə zülm etdikləri zaman dərhal sənin yanına gəlib Allahdan bağışlanmaq diləsəydilər və Peyğəmbər də onlar üçün əfv istəsəydi, əlbəttə Allahın tövbələri qəbul edən və mərhəmətli olduğunu bilərdilər.” (”Nisa” surəsi, ayə-64) ”(Oğlanları ona–Yəqub peyğəmbərə) Bizim üçün günahlarımızın bağışlanmağını dilə. Biz doğrudan da günahkar olmuşuq! Dedilər.” (”Yusif” surəsi, ayə-97) ”(Yəqub peyğəmbər ) Dedi:- Mən tezliklə Rəbbimdən sizin bağışlanmağınızı diləyəcəm. O həqiqətən bağışlayan və rəhm edəndir.” (”Yusif” surəsi, ayə-98) Ayələr açıq-aydın göstərir ki, əməli-saleh insanı Allaha vasitəçi seçmək heç də günah deyil. Bütün müsəlmanlar bir-biri üçün dua etməlidirlər. Ancaq əməli-saleh, pak Allahın əziz bəndəsinin duası daha tez qəbul olunar.
Bir gün kor bir kişi Peyğəmbər(s)- in yanına gəlib dedi: ”Allahdan mənim şəfa tapmağımı dilə. ” Peyğəmbər(s) buyurdu ki, iki rəkət namaz qıldıqdan sonra belə dua et: ”İlahi mən səndən kömək diləyirəm və mehriban peyğəmbər olan Məhəmmədin vasitəsilə sənin qapına üz gətirirəm! Ey Məhəmməd, mən ehtiyacım haqqında və sənin vasitənlə Allaha üz tuturam ki, mənim hacətimi yerinə yetirəsən. İlahi onu mənə şəfaətçi qərar ver.” (Əhməd ibn Hənbəlin ”Müsnəd” kitabı c. 1, səh. 313 (Beyrut çapı), ”Sünəni İbni Macə” c. 1, səh. 441 və İbni Teymiyyənin ”Ət-təvassül vəl-vəsilə” kitabı, səh. 98 (Beyrut çapı))
5-Niyə görə şiələr ölülərdən hacət istəyirlər və ziyarətgahlara gedib dua edirlər?
Şiə təriqəti – Cəfəri məzhəbi insanın nə ölüsündən, nə də dirisindən hacət istəmir. Şiə Peyğəmbərə və imamlara xatir Allahdan istəyir. Allah həmişə duanı qəbul etməyə qadirdir. Bundan əlavə ”Allah yolunda öldürülənləri heç də ölü zənn etmə! Xeyr, onlar öz Rəbbləri yanında diri olub ruzi (Behit nemətlərindən) yeyirlər.” (”Ali İmran” surəsi, ayə-169) Ölüm sonluq və heçlik deyil, başqa bir aləmə keçiddir.
Əhli-Sünnə alimlərinin qəbri ziyarət etmək haqqında da hədisləri çoxdur, o cümlədən; ”Səhihi Müslüm” c. 3 və ”Qəzali Əxbarul-uyun” c. 1 kitablarında Həzrət Peyğəmbər(s)-dən belə nəql olunur: ”Hər kəs mənim qəbrimi ziyarət etsə mənim şəfaətim ona vacib olar.” Bu hədisdən görünür ki, qəbri ziyarət edib şəfa tapmaq olar. Ancaq bilmək lazımdır ki, şəfanı qəbir vermir, qəbir sahibinin Allah yanında olan uca məqamına xatir Allah özü verir. Aydın olur ki, Allah Peyğəmbərinin qəbrini ziyarət etdiyinə və orada dua etdiyinə görə insanın duasını daha tez qəbul edir. ”Müsnədi Əbu Davud” 1-ci c. səh. 12-də Peyğəmbər(s)-dən nəql edilərək yazılır ki, Peyğəmbər(s) buyurdu: ”Hər kəs mənim vəfatımdan sonra Həccə gələ və mənim qəbrimi ziyarət etməyə, əlbəttə ki, mənə cəfa etmiş olar.” ”Hər kəs mənim vəfatımdan sonra məni ziyarət etsə, sanki məni dirilikdə ziyarət etmişdir.”
Bütün bunları əldə rəhbər tutaraq şiələr Peyğəmbər(s)-in və məsum imamların qəbrini ziyarət edirlər. Bu, ancaq Allaha xatirdir. Bu ziyarətlər Peyğəmbər və Əhli-Beytinin məhəbbətini qəlblərdə çoxaldır. Çünki, Peyğəmbər(s) və Əhli-Beyt(ə) Allahın hökmlərini qoruyanlar, ən yaxşı əməl edənlər və yayanlardır. Əhli-Sünnənin də dörd məzhəb (Hənəfi, Hənbəli, Şafei, Maliki) alimlərinin qəbri ziyarət etmək haqqında hökmlərin vardır. ”Hüsnüt-təvasül-fi adabi ziyarəti əfzəlür-rəsul” kitabı yazır ki, Peyğəmbərin qəbrini ziyarət etməyə məhəbbət bəsləmək, evdən çıxıb ziyarətə gedərkən dua oxumaq, yol gedərkən Peyğəmbərə çoxlu salavat göndərmək, Mədinəyə çatanda dua oxumaq, Hərrə çayında qüsul edib Mədinəyə daxil olmaq, Cəbrail qapısından içəri daxil olmaq, Peyğəmbərin məscidini gördükdə təvazökarlıq edib, onu böyük tutmaq, ziyarət vaxtı ayaq üstə durmaq, ziyarətnamə oxumaq, əlləri şərif qəbrə sürtüb, öpmək əhli-sünnə alimlərinin fətvasına əsasən müstəhəb əməllərdir. Əhli-sünnə alimlərinin bildirdiyinə əsasən, Peyğəmbər(s) İslamın əvvəllərində qəbirləri ziyarət etməyi qadağan etmişdi. Çünki, onların əksəriyyəti müşrük və kafirlərin qəbri idi. Lakin İslam dini təkmilləşəndən sonra Peyğəmbər(s) buyurdu: ”Mən sizlərə qəbirləri ziyarət etməyi qadağan etmişdim. Lakin bu gündən etibarən sizləri qəbirləri ziyarət etməyə çağırıram.” Hədislər ”Səhihi Müslüm” c. 3, səh.65, ”Sünnəni Əbu Davud” c. 2, səh.195, ”Səhihi Tirmizi” c. 3, səh.274 kitablarından nəql edilmişdir. Hədisdən də göründüyü kimi, Peyğəmbər(s) bizi qəbirləri ziyarət etməyə çağırır.
6-Nə üçün şiələr qəbirləri pir edirlər? Məgər bu günah deyil?
Allah, müqəddəs şəxslərin qəbirlərini pir qərar verməyi, orada məscid tikməyi, namaz qılmağı bizlərə qadağan etməyib, Peyğəmbər(s) və Əhli-Beytin məzarlarının üstündə məscid tikməyin İslama heç bir ziyanı yoxdur. Məlumat üçün qeyd edək ki, təkcə şiələr yox, Əhli-Sünnə məzhəbləri də övliyaların qəbirlərinin üstündə məscid tikiblər. İstər şiələr, istərsə də sünnülər bunu özbaşına yox, Quran ayəsinə və Quran ayəsinin təfsirinə əsasən ediblər: ”Onların qəbirlərinin üstündə bina düzəltdik. Bu işdə qalib gəlmiş başqa dəstə (möminlər) dedilər. Onların qəbirlərini məscid qərar verəcəyik.” yəni orada məscid tikəcəyik, ”Kəhf” surəsi, ayə-21 də belə buyurulur. Bu ayədən açıq-aydın görünür ki, qəbri pir etmək (üzərində məscid tikmək) heç də haram deyil və bunu növbəti hədisdən də başa düşmək olar: ”Peyğəmbərimizin qızı Həzrət Fatimeyi Zəhra(s.ə.) cümə günləri əmisi şəhid Həmzənin qəbrinin yanına gedib namaz qılır və ona gözyaşı tökürdü. (”Səhihi Müslüm” c. 3 və ”Sünəni Beyhəqi” c. 4, səh.78) Əgər qəbrin yanında namaz qılmaq, oranı məscid – səcdə olunan yer qərar vermək haram olsaydı, Rəsuli Əkrəm bunu öz doğma qızına qadağan edərdi. Bunu da unutmayaq ki, Peyğəmbər(s)-in öz məzarı Mədinədə Məscidün-Nəbinin daxilindədir və bütün zəvvarlar orada namaz qılırlar, ziyarət edirlər.
7-Nə üçün şiələr Allahdan başqasına and içirlər, məsələn, Qurana, Peyğəmbərə, imamlara, ataya, anaya, bərəkətə və s.?
Qurana nəzər salaq və görək səmavi kitabımız bizə Allahdan qeyrisinə and içməyi haram bilirmi?! Lakin biz Allah kitabına baxdıqda görürük ki, Allah-təala təkcə ”Şəms” surəsində doqquz məxluqa and içir. Ancaq bir ayədə rast gəlmirik ki, Allah-təala bunu bizə haram bilsin. Allah-təala buyurur: ”And olsun əncirə və zeytuna. And olsun Tur Sinaya. And olsun bu əmin şəhərə (Məkkəyə).” (”Tin” surəsi) ”Ey Peyğəmbər! Sənin canına and olsun ki, onlar öz şəhvət sərxoşluqlarında sərgərdandırlar.” (”Hicr” surəsi, ayə-72) ”And olsun qələmə və mələklərin yazdığına.” (”Qələm” surəsi, ayə-1) Yox əgər deyilsə ki, ancaq Allah-təala and içə bilər. Cavab olaraq demək lazımdır ki, Allahın heç bir şeyə ehtiyacı yoxdur, o cümlədən and içməyə də. Quran bəşərə ona görə göndərilib ki, biz ondan ibrət götürək və ona uyğun hərəkət edək. Hədislərə baxsaq görərik ki, Peyğəmbər(s) də məxluqa and içir. Peyğəmbər(s)-in and içməyinə dair məhşur sünnə aliminin öz kitabında qeyd etdiyi hədis var, ”Səhihi Müslüm” Zəkat kitabı 3-cü c. səh.93-94 Misir çapı. Peyğəmbər(s) öz səhabələrinə atalarının canına and içməyi həqiqətən də qadağan etmişdi. Çünki onların ataları müşrük kimi dünyadan köçmüşdür. Müşrük və kafirlərin canına and içmək həqiqətən də olmaz. Ən azı ona görə ki, müşrük və kafirlər buna layiq deyillər. ”Səhihi Müslüm” 3-cü c., səh.93-94, bir şəxs Peyğəmbərdən soruşur ki, ya Rəsuləllah, hansı sədəqə daha fəzilətlidir? Həzrət cavabında buyurur: And olsun atanın canına! Bil, o sədəqə daha əzəmətlidir ki, sağlam olasan, pula ehtiyacın ola, fəqirlikdən qorxasan, gələcəyinin fikrində olasan və eyni halda sədəqə verəsən. ”Müsnədi Əhməd” 5-ci c., səh.224-225, Peyğəmbər (s) buyurur: And olsun öz canıma ki, əmr be-məruf və nəhy əz-münkər etməyin sakit oturmağından yaxşıdır.
8-Şiələr nəyə görə səcdə edərkən alını möhürə qoyurlar, məgər bu şirk deyil?
Şiələr səcdəyə gedərkən alınlarını təmiz yerə qoymaq məqsədilə torpaqdan olan möhürə qoyurlar. ”Peyğəmbərin(s) səhabələri səcdə zamanı alınlarını torpağa qoyurdular.” Bu hədis böyük əhli-sünnə alimlərinin kitabında gəlib, o cümlədən, ”Əs-sünnənül-Kübra” (c. 2, səh.105), ”Müstədrəki Hakim” (c. 1, səh.270), ”Sünnəni Beyhəqi” (c. 2, səh.103). Hədisdən açıq-aydın görünür ki, Peyğəmbərin(s) yaxınları da səcdə zamanı alınlarını torpağa qoyurdular. Əgər Peyğəmbər(s) və səhabələri alınlarını torpağa qoyurdularsa, bizlər də onlardan ibrət götürməliyik. Peyğəmbər(s) buyurur: ”Torpaq mənim üçün səcdə yeri və pak qərar verilmişdir.” Bu hədis isə ”Kənzül-ümmal” (c. 7, səh.465), ”Əl-Müsənnif” (c. 1, səh.392), ”İrşadus-Sari” (c. 1, səh.405) kitablarında gəlmişdir. Peyğəmbər(s) buyurur: ”Allahdan ötrü alnını torpağa qoy.” Bu hədisi də ”Səhihi Müslüm” (c. 1, səh.371), ”Səhihi Buxari” (c. 1, səh.91), ”Sünnəni Beyhəqi” (c. 1, səh.212), ”Sünnəni Nəsai” (c. 1, səh.210), ”Sünnəni Tirmizi” (c. 2, səh.131) kitalabrında rast gəlmək olar. Əhməd İbni Şüeyb Nəsai Peyğəmbər (s)-in səhabəsi olan Əbu Səid Xidridən nəql edir ki, iki gözümlə gördüm namazdan sonra torpağın izini Peyğəmbərin alnında və bundan əlavə burnunda da, müşahidə etdim. Bu hədisi də, ”Sünnəni Nəsai” (c. 2, səh.208), ”Səhihi Buxari”, ”Sünnəni Əbi Davud” kitablarında görə bilərik.
9-Nə üçün şiələr namazı birləşdirib qılırlar, bu şəriətə zidd deyil?
Sübh namazının vaxtı, sübhün açılmasından günəşin doğmasına qədərdir. Zöhr və Əsr namazının vaxtları günorta çağının başlanmasından günəşin batmasına qədər olan müddətdir. Məğrib və İşa namazlarının vaxtı günəşin qürubundan gecə yarısına qədərdir. Quranın ”İsra” surəsinin 78-ci ayəsində buyurulub: ”Gün batandan gecə qaranlıq düşənədək namazını qıl və habelə səhər (sübh) namazını (da qıl)…” İslam Peyğəmbəri(s) müsəlmanlara rahat olsun deyə zöhr və əsr namazlarının, məğrib və işa namazlarının birlikdə qılına biləcəyinə izn vermişdir. Ərəfatda günəş batarkən camaat ”namaz, ya Rəsuləllah!” dedi, lakin Peyğəmbər(s) belə buyurdu: ”Məşərül-həramda Məğrib namazını gecikdirdilər və İşa namazıyla birlikdə qıldılar ki, bu da əda idi, qəza deyildi.” Şiələrin namazı birləşdirib qılması göründüyü kimi, özbaşınalıq deyil, ümumiyyətlə şiələrin bütün əməlləri Allahın əmri, Peyğəmbərin buyruğuna əsasəndir. ”Peyğəmbər(s)-lə birlikdə səkkiz rükət Zöhr və Əsr namazlarını və yeddi rükət Məğrib və İşa namazlarını birlikdə qıldıq.” (”Müsnədi Əhməd” c. 1, səh.221)
”Əbu Şəsaya dedim ki, fikir edirəm, Allahın Peyğəmbəri Zöhr namazını təxirə saldı və Əsr namazını vaxtından əvvəl qıldı və həmçinin Məğrib namazını gec qıldı. Əbu Şəsa isə cavab verdi ki, mən də bu cür düşünürəm.” Hədislərdən açıq-aydın görünür ki, Peyğəmbərimiz(s) namazları birlikdə qılmışdır. (”Müsnədi Əhməd” c. 1, səh.251) İbni Abbas Bəni-Təmim qəbiləsindən olan bir kişiyə hirslənib dedi ki, sən Peyğəmbərin sünnəsini mənə öyrətmək istəyirsən? Mən Allah Peyğəmbərinin Zöhrlə Əsr, Məğriblə İşa namazlarını birlikdə qılmasına şahid olmuşam. Abdullah deyir: ”Bu məsələ mənim üçün şübhə yaratdı və ona görə də mən Əbu Hüreyra ilə görüşərkən bu barədə soruşdum. O, da İbni Abbasın sözünü təsdiq etdi.” (”Səhihi Müslüm” c. 2, səh.151, Misir çapı) ”Peyğəmbərimiz(s) Mədinədə heç bir düşmən qorxusu olmadan və səfərdə olmadığı halda zöhr ilə əsr namazını birlikdə qıldı. Sonra İbni Abbas Peyğəmbərin məqsədini bəyan edir ki, o Həzrət ümmətindən heç kimin zəhmətə düşməsini istəmirdi.” (”Səhihi Müslüm” c. 2, səh.152) ”Peyğəmbər(s) Mədinə şəhərində heç bir düşmən qorxusu olmadan və yağış yağmadığı halda Zöhr ilə Əsr və Məğrib ilə İşa namazlarını birlikdə qıldı. Səid İbni Cəbir deyir ki, İbni Abbasdan soruşdum ki, nə üçün Peyğəmbər belə edir? İbni Abbas isə cavab verdi ki, ona görə ki, istəmirdi öz ümmətini zəhmətə salsın.” (”Səhihi Buxari” c. 1, səh.110) ”Peyğəmbər yeddi rükət Məğrib və İşa namazını və səkkiz rükət Zöhr və Əsr namazlarını Mədinə şəhərində birlikdə qıldı.” (”Mütəqqi Hindi”, ”Kənüzul-ümmal” c. 8, səh.246) Abdullah ibn Ömər deyir: ”Peyğəmbər(s) öz vətənində olarkən səfərdə olmadığı halda, Zöhr ilə Əsr namazını və həmçinin Məğriblə İşa namazlarını birlikdə qıldı. Sonra bir kişi İbni Ömərdən soruşdu ki, nə üçün Peyğəmbər namazları belə qıldı? İbn Ömər cavab verdi ki, Ona görə ki, o öz ümmətini əziyyət və çətinliyə salmaq istəmirdi. Əgər bir kəs istəsə bu namazları birlikdə qıla bilər.” (Kənzul-ümmal” c. 8, səh.247) Cabir ibni Abdullah deyir: ”Peyğəmbər(s) Zöhr ilə Əsr namazlarını birlikdə bir azan və iki iqaməyə qılırdı.” Hədisləri oxuduqdan sonra bu namazların birlikdə qılınmasının caiz olduğu su kimi aydındır. Məlumdur ki, Allahın Rəsulu ilahi əmri gecikdirməzdi. Peyğəmbərimizin məqsədi bu namazları bir vaxtda qılmağın mümkünlüyünü bildirmək idi.

10-Şiələrin Quranın təhrif olunub, olunmaması haqqında əqidələri necədir?
Şiələrə atılan böhtanlardan biri də budur ki, guya şiələr Quranın təhrif olunduğunu qəbul edirlər. Şiələrin fikrincə bu həmin Qurani-Şərifdir ki, onda nə bir nöqtə azalıb, nə də bir nöqtə çoxalıb. Allah təala Hicr surəsi 9-cu ayədə buyurur: ”Şübhəsiz ki, Quranı biz nazil etdik və sözsüz ki, Biz də onu qoruyub saxlayacağıq.” Məşhur şiə alimi Şeyx Zeynud-din Amili bu ayənin təfsirini belə buyurur: ”Yəni biz Quranı bütün dəyişikliklərdən qoruyub saxlayacağıq. (”İzharul Həqq” c. 2, səh.130) Yenə məşhur şiə alimi olan ”Şeyxut-taifə” ləqəbli Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Həsən Tusi on əsr (min il) bundan əvvəl Quranın təhrif olunub-olunmaması barədə belə buyurub: ”Nöqsanlı olma və yaxud sonradan artırma Qurana yaraşmayan bir xüsusiyyətdir. Qurana artırılma və ya azaldılma fikri bizim məzhəbə yaddır.” (”Tibyan” təfsiri c. 1, səh.3) Daha bir hörmətli şiə alimi Qazi Seyyid Nurəddin Tüstəri 410-420 il bundan qabaq buyurub: ”Bəzi adamlar şiələrin Quranın təhrif olunması fikrini qəbul etdiklərini bildirirlər. Şiələr arasında həmin əqidəyə etina olunmur.” (”Alaur-Rəhman” səh.25) ”Bəhaud-din Amili” ləqəbli məşhur şiə alimi Məhəmməd ibn Hüseyn dörd əsr bundan qabaq belə buyurmuşdur: ”Düzgün söz budur ki, Quran hər bir artırmadan və naqislikdən amandadır.” (”Alaur-Rəhman” səh.25) Gördüyünüz kimi şiə məzhəbi Quranın təhrif olunmasını qəbul etmir.
11-Matəm mərasimlərinin və İmam Hüseynə əzadarlığın səbəbi nədir?
Yüz illərdir ki, hər Məhərrəm ayında bütün dünyada bir çox müsəlmanlar, Peyğəmbər(s) və Əhli-beytini sevənlər qəmli göz yaşları ilə Aşura mərasimi qeyd edirlər. Aşura günü bildiyimiz kimi İslam Peyğəmbəri(s)-in nəvəsi, Cənnət gənclərinin ağası, İmam Hüseyn(ə) qəddar Yezidlə mübarizədə Yezid və onun köməkçiləri tərəfindən vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş və İmam ailəsi dəhşətli günlər yaşamışdır. Həmin gün Yezid və onun qəddar ordusu Peyğəmbər(s)-in nəvələrini, körpə uşaqları qətlə yetirmiş, İmamın başını kəsib, şəhər-şəhər gəzdirib o mübarək başı nümayiş etdirmişdilər. Onlar bu hərəkətləri ilə İmama qalib gəldiklərini nümayiş etdirmək istəyiblər, lakin dərk etməyiblər ki, onlar artıq uduzublar və bu hərəkətləri onlara qarşı ancaq nifrəti artırır və buna sübut 13 əsr ərzində əksər müsəlmanların onlara lənət yağdırmasıdır. İmam Hüseyn(ə) hərəkatı bütün müsəlmanlara böyük bir dərs oldu ki, onun da uğurlu nəticələri oldu. Ən əsası isə İslam dini qorunub saxlandı, məlun Yezid qətlə yetirildi, müsəlmanlar münafiqləri tanıdı və İmam Hüseyn məktəbi yaradıldı. Hüseyn məktəbi tək müsəlmanlara deyil, qeyri müsəlman olan xalqlara da nümunə olmuşdur. Məsələn, Hindistanın azadlıq hərəkatının lideri Maxatma Qandi öz diskusiyalarından birində ”Biz öz azadlıq hərəkatımızda müsəlman Hüseyndən nümunə götürdük” deyə qeyd etmişdir. Göründüyü kimi Aşura mərasimini keçirmək qeyrət, şücaət, vətənpərvərlik, ədalət dərslərini yaymaqdır. Xüsusən də bu dərslərin bizə erməni yezidləri ilə mübarizədə, torpaqlarımızı azad etmək üçün çox təsiri var və zəruridir. Lakin bəzi ağzıgöyçəklər, bu mərasimlər təşkil olunub keçiriləndə ağzını büzür və məntiqə uyğun gəlməyən sözlərlə ürəkləri bulandırırlar. Elələri də var ki, efir vasitəsi ilə müqəddəs Qurani-Şərifdən ayə oxumaqla, ”Haram aylarda özünüzə zülm etməyin” ayəsini bu keçirilən mərasimə aid edirlər və camaat arasında çaşqınlıq yaradırlar. Qeyd edirlər ki, Məhərrəm ayı haram ay olduğundan insan gərək özünə zülm etməsin. Belə şəxslər dərk etmirlər ki, zülm etmək Aşura mərasimini qeyd edib İmama ağlamaq deyildir, zülm bu mərasimi yaddan çıxardıb min cür günahlar etməkdir. Əgər Məhərrəm ayında bu mərasimi qeyd etmək zülm hesab olunsaydı, deməli Zilhiccə ayı da haram ay olduğundan bu ayda da heç kəs əziyyət çəkib Həcc qanunlarına uyğun şəkildə Məkkə şəhərinə ziyarətə getməməlidir. Qeyd edək ki, bu ziyarətin əziyyəti Aşura mərasiminin əziyyətindən qat-qat artıqdır. Aşura mərasimi bizlərə Hüseyn məktəbini öyrədir. Hüseyn məktəbi isə bütün bu göstərilənlərlə mübarizə deməkdir. Hər kəs bu mübarizəyə qoşulsa, Aşura günü və ümumiyyətlə haram ay sayılan məhərrəm ayında əzadarlıq edib İmam Hüseyn məktəbinin yaşanmasında iştirak etsə özünə zülm etməz əksinə böyük savab qazanar və Hüseyn tərəfdarlarından sayılar. Cənnət cavanlarının tərəfdarları olmaq, onun məktəbinin yaşanmasında iştirak etmək, Qiyamət günü İmam Hüseyn şəfaətini qazanmaq deməkdir. Peyğəmbər(s) buyurur: ”Ya Fatimə, Qiyamət günü Hüseynə ağlayan gözlərdən başqa qalan bütün gözlər ağlayar.” Əhli-Beyti sevənlər Peyğəmbər(s)-ə olan etiqad və imanları səbəbindən Peyğəmbər nəslində üz vermiş faciə günlərinin ildönümündə bir çox yığıncaqlar təşkil edərək şəhidləri yad edirlər və Qurani-Kərim oxuyurlar. Peyğəmbər(s)-in vəfat edib Cənnət aləminə təşrif apardığı gün səfər ayının 28-də şiələr məclislər təşkil edirlər,əzadarlıq keçirirlər və məscidlərdə İslam Peyğəmbərinin şəxsiyyəti haqqında söhbətlər edirlər. Cəfərilərin ən duyğulu və təsirli matəm mərasimi Məhərrəm və Səfər aylarında keçirilən əzadarlıq günləri içərisində Aşura, yəni Məhərrəm ayının 10-cu gününün mərasimidir. Həmin gün İmam Hüseyn(ə)-ın şəhid olduğu gündür. Bu matəm mərasimində minlərcə böyük dini şəxslər iştirak edir. Çünki, İmam Hüseynin başına gələn fəlakət, bəla və müsibət başqa faciələrə nisbətən daha dəhşətlidir. Belə bir faciə heç bir məmləkətdə görünməyib. Bu məclisdə haqq yolunda şəhid olan imamımızdan ibrət almaq məqsədilə xütbələr oxunur, haqq yolunda necə şəhid olmaq, zülmkarlığa və münafiqliyə qarşı mübarizə aparmaq dərsi verilir. Bu məclis İslam dininə dəvət etməyin ən yaxşı yoludur. Bu məclis bir daha göstərir ki, insanın ölümü ilə heç nə unudulmur. Edilən qəhrəmanlıq, şəhidlik ən uca zirvə kimi qəlblərə həkk olunur. İmam Hüseyn(ə) bütün İslam dünyasının fəxridir, Peyğəmbərimizin balası və əzizidir. Hüseyn adı ona Allah tərəfindən qoyulmuşdur. Peyğəmbər(s) buyurur: ”Hüseyni sevən məni sevir, məni sevən Allahı sevir!” Bu hədisdən belə aydın olur ki, Hüseyni sevməyən Peyğəmbəri sevməz, Peyğəmbəri sevməyən isə Allahı, Allahı sevməyən isə dinsizdir. İmam Hüseyn(ə) münafiqlərlə mübarizədə sübut etmişdir ki, İslama qalib gəlmək mümkün deyil. İslam dini yenilməz və məğlubedilməz bir dindir. İmam Hüseyn(ə)-ın əzadarlığının böyük savabı var. Ona görə ki, bununla müsəlmanlar qəflətdən oyanır, münafiqlərin və zülmkarların at oynatmasına imkan vermir. İmam Hüseyn(ə)-ın şücaətini onların yadına salır. Bildirilir ki, Hüseyn aşiqləri, Əhli-Beyt şiələri İmam Hüseyn əleyhis-səlamı heç vaxt unutmurlar. Bu əzadarlıq münafiq və zülmkarlara sərf eləmir. Ona görə də onun əleyhinədirlər. Müsəlmanlar isə zülmkarlığı və ədalətsizliyi aradan qaldıran Kərbəla faciəsini yaddan çıxarmamalıdırlar.
12-On ikinci imam qeybdədir yoxsa hələ bundan sonra dünyaya gələcək?
Əhli-Beyt şiələrinin inancına görə, Peyğəmbər(s)-in biliklərinin varisi və ümmətə vəli olanların sayı on ikidir ki, bunlar da Peyğəmbər övladları olan 12 imamdır. İslam Peyğəmbəri də məhz onları tanıtmış və adlarını bəyan etmişdir: 1-İmam Əli(ə), 2-İmam Həsən(ə), 3-İmam Hüseyn(ə), 4-İmam Zeynəl-Abidin(ə), 5-İmam Məhəmməd Baqir(ə), 6-İmam Cəfəri Sadiq(ə), 7-İmam Museyi- Kazim(ə), 8-İmam Rza(ə), 9-İmam Məhəmməd-Təqi(ə), 10-İmam Əliyyən-Nəqi(ə), 11-İmam Həsən Əsgəri(ə), 12-İmam Mehdi (əc.) Hamı onun zühurunu gözləməkdədir.
Hələ on iki imam dünyaya gəlməmişdən öncə ülamə və səhabə bu əqidədə idi ki, Peyğəmbərimizdən sonra ümmətə on iki şəxs rəhbər olacaq. Məşhur sünnü alimi Buxari ”Səhihi Buxari” c. 9, səh.101-də yazır: ”Həzrət Peyğəmbər buyurmuşdur ki, sizin on iki əmiriniz olacaq və onların hamısı Qüreyşdəndir.” Tirmizi ”Səhih”ində (c. 2) və Əhməd ibni Hənbəl ”Müsnəd”ində (c. 1 səh.9, c. 2 səh.101, c. 5 səh.92) Cabirdən nəqlən yazırlar: ”Peyğəmbər buyurdu ki, İslam dini, hamısı Qüreyş qəbiləsindən olan və sizə xəlifəlik edəcək on iki şəxsiyyətlə sabit və daimi qalacaqdır.” Şiə məzhəbi Qüreyş qəbiləsindən ümmətə rəhbər olan on iki şəxsi məhz Peyğəmbərin öz nəslindən, qüreyşlilərdən olan on iki imamı qəbul edir. On ikinci imamın qeybdə olması haqqında da şiələrin əlində dəlillər və sübutlar vardır. Peyğəmbəri Əkrəmdən bütün zamanlar üçün bir hədis nəql olunub: ”Hər kəs ölə və öz zamanının imamını tanımaya, cahiliyyət dövrünün insanları kimi ölmüşdür.” Bu hədisi görkəmli Əhli-sünnə alimləri öz kitablarında yazmışlar, belə ki, 1-”Səhihi Müslüm” c. 12, səh.440, 2-”Səhihi Buxari” c. 5, səh.13, 3-”Kənzül Ümmal” c. 1, səh.103, 4-”Müsnədi Əhməd” c. 4, səh.96 buna sübutdur. Bu hədisdən aydın olur ki, hər zamanın öz imamı var. Belə bir sual meydana çıxır ki, bəs bu zamanın imamı kimdir? Cavab isə budur ki, bu zamanın imamı 12-ci imam Həzrəti Mehdi(əc.)-dir. Onu görmək isə mümkün deyil, çünki o, sünni və şiənin qəbul etdiyi tarixi sənədlərə əsasən dünyaya gəldikdən sonra Allahın iznilə qeybə çəkildi və hal-hazırda qeybdədir. Sünnü alimlərinin ən görkəmlisi Təbəri 12-ci imamın qeybi zamanında yaşamışdır və həmin dövrdə o, ”Tarixur-rəsul-vəl-mülük” kitabında bu tarixi hadisə barədə yazmışdır. Kitab ”Təbəri tarixi” adı ilə məşhurdur. ”Tənbihul əşraf” və ”Murucus-zəhəb” kitablarında da, bu barədə məlumatlar var. Əhli-sünnə məzhəbində İmam Məhdi(ə)-ın qeybə çəkilməsi barədə 500-dən artıq hədis vardır.
13-”Siğə” nədir?
”Siğə” İslam aləmində müvəqqəti evlənmək deməkdir. İnsanlar öz tələbatlarını siğə etməklə ödəyə bilərlər. Əlbəttə ki, siğə etmək şəriətdə müəyyən olunmuş qaydalara və qanunlara əsasən olmalıdır. Biz sizə siğə qaydaları haqqında yox, sadəcə onun icazəsi barədə məlumat verəcəyik, daha dəqiq desək siğənin dini əsasları haqqında bilgilər söyləyəcəyik. (Siğə qaydaları ilə maraqlananlar isə şiə alimlərinin risalələrinə müraciət edə bilərlər.)
Siğə barədə olan Quran ayəsi və hədislərdən aydın olur ki, siğənin şəriətə uyğun olmasında heç bir şübhə yeri yoxdur. Qurani-Şərifdə, ”Nisa” surəsinin 24-cü ayəsində siğənin düzgün olmasını sübut edən dəlil vardır. ”İstifadə (yaxınlıq) etdiyiniz qadınların haqlarını lazımi qaydada verin.” Bu ayənin müvəqqəti evlənmə (siğə) haqqında nazil olması barədə məşhur sünnü alimləri öz təfsir kitablarında yazmışlar.
Əbu Cəfər Məhəmməd ibni Cərir Təbəri öz təfsirində Sədi, Mücahid və ibni Abbasdan nəql edir ki, ”Nisa” surəsi 24-cü ayə müvəqqəti evlənmə barəsində nazil olmuşdur. Həmçinin məşhur Əhli-sünnə alimi Süyuti ”Əd-durrul-mənsur” (c. 2, səh.140) kitabında bu haqda qeyd etmişdir. Müvəqqəti evlənmə barədə nazil olan ayə haqqında və Peyğəmbər(s)-in dövründə müvəqqəti evlənmənin olması haqqında başqa Əhli-sünnə alimlərinin kitablarına da müraciət edə bilərsiniz, ”Səhihi Buxari”, ”Müsnədi Əhməd”, ”Sünnəni Beyhəqi” c. 7, səh.306, ”Təfsiri Təbəri” c. 5, səh.9, ”Səhihi Müslüm” c. 1, səh.395, ”Təfsiri Fəxri Razi” c. 3, səh.201.
Müslüm ibni Həccac Cabir ibni Abdullahın və Səlamət ibni Əkunun belə buyurduqlarını nəql edir: ”Allahın Peyğəmbəri sizə istimtanın (müvəqqəti evlənməyin) icazəsini verdi, yəni müvəqqəti evlənməni inayət etdi.” Peyğəmbərin carçısı bizim yanımıza gəlib dedi: ”Allahın Peyğəmbəri sizə istimtanın yəni müvəqqəti evlənməyin icazəsini verdi.” (”Səhihi Müslüm” c. 4, səh.130, Misir çapı) Bu ayə və hədislər Peyğəmbərin(s) vaxtında siğənin olmasını sübut edir və bizə aydın olur ki, həqiqətən də Peyğəmbər(s)-in zamanında müvəqqəti evlənmə var idi. Görəsən sonradan nə baş verdi ki, müvəqqəti evlənmə ixtilaflı məsələyə çevrildi və bir çox məzhəblər indi də bunu qəbul etmirlər. Gəlin yenə də Əhli-sünnə alimlərinin kitablarına müraciət edək. Müslüm ibni Həccac yazır ki, İbni Abbas və İbni Zübeyr, qadınları siğə etmək və həcc mütəsi (Həccidə Ömrə və Həcc əməlləri arasında insanın öz halalı ilə (istər müvəqqti, istərsədə daimi kəbindən olan əhli-əyalı ilə) yaxınlıq etməsi) barədə ixtilaf etdilər. Cabir ibni Abdullah bunları görüb dedi: ”Biz Peyğəmbəri Əkrəmin sağlığında onların hər ikisinə əməl edirdik. Amma sonra Ömər bizə o iki şeyi qadağan etdi və ondan sonra daha biz ona əməl etmədik.” (”Səhihi Müslüm” c. 1, səh.395, Misir çapı) (”Sünnəni Beyhəqi” c. 7 səh.206) ”Əgər Ömər müvəqqəti evlənməyi qadağan etməsəydi, bədbəxt və yaramaz insanlardan başqa heç kəs zina etməzdi.” (”Əd-dürrul-mənsur” c. 2 səh.140)
Əli ibni Quşçi isə yazır ki, Ömər ibni Xəttab minbərə çıxıb belə dedi: ”Ey camaat, üç şey vardır ki, Peyğəmbər(s) zamanında var idi, mən onları qadağan edirəm. Onlar qadınlarla müvəqqəti evlənmə, həcc mütəsi və azanda ”həyya əla xəyril-əməl”dən ibarətdir.” Belə hədislər həddindən artıq çoxdur. Maraqlanmaq istəyənlər Əhli-sünnə kitabları olan ”Müsnədi Əhməd” (c. 3 səh. 356 və 363), ”Zadul-məad” (c. 1 səh.444), ”Səhihi Müslüm” (c. 1 səh.395) və ”Sünəni Beyhəqi” kitablarına müraciət edə bilərlər.

14-Ölüyə Quranın ”Yasin” surəsini oxumaq olarmı?
Biz bu suala yenə məşhur əhli-sünnə alimlərinin topladığı hədislərlə cavab verəcəyik. Məhəmməd Həqqi həzrətləri ”Sirlər Xəzinəsi” kitabında (”Hazinətül-Esrar” tərcüməsi Türk dilində səh.578) Tirmiz Mekat ibn Yaşardan nəql edir ki, (1038-ci hədis) Peyğəmbər(s) buyurub: ”Yasin” surəsi Quranın qəlbidir. Axirət yurdunu diləyərək bunu oxuyan insan mütləq bağışlanar. O halda bu surəni ölüləriniz üzərində də oxuyun.” ”İslami həqiqətlər” kitabında Əhməd Salman (360-cı səhifə, türk dilində) Buxari ibni Ömərdən, Təbəri Əbu Hüreyradan nəql edir ki, (1040-cı hədis) Peyğəmbər(s) buyurub: ”Gecə sırf Allah rizası üçün ”Yasin” surəsini oxuyan kimsənin günahları bağışlanar. O halda bu surəni ölülərinizə də oxuyun.”
Bunlardan əlavə Əbu Bəkirdən və ibni Abbasdan rəvayət edilmişdir ki, (”Ruhil-bəyan” təfsiri ”Dörd səhih hədis” kitabı Əbu Hüreyradan, 1044-1066-cı hədis) Peyğəmbəri Əkrəm buyurub: ”Qəbristanlığa girib ”Yasin” surəsini kim oxuyarsa, mütləq o gün üçün o qəbirdəkilər həfiflənmiş olarlar. Oxuyana da oradakı ölülər sayısınca savab verilər.” Əhli-sünnə alimlərinin topladığı hədislərdən aydın olur ki, ölüyə ”Yasin” surəsini oxuyarkən həm ölünün ruhu şad olur, həm də oxuyan kimsəyə savab yazılır.
Hörmətli oxucu! Əlinizdə olan bu kitabça əsasən özlərini ”əhli sünnə vəl-cəmaət” ya ”müslim” və ya ‘’sələf” adlandıran vəhhabilərin Peyğəmbərimiz və onun pak Əhli-beytinin yoluyla gedən İslamın Cəfəri məzhəbindən olan şiə müsəlmanlara etdikləri yersiz iradlara cavablardan ibarətdir. Bu sualları cavablandıran sadə bir Azərbaycan vətəndaşı və vətənpərvər bir gənc Məmmədov Elşad İslam oğludur. Gördüyünüz kimi vəhhabilərin iradlarına cavab vermək üçün İlahiyyatçı və ya Ruhani olmaq lazım deyil, adi və sadə müsəlmanlar da onların səhv fikir və yolda olduqlarını sübuta yetirə bilər, çünki, həqiqət Gün kimi aydındır. Onu da qeyd etmək zəruridir ki, kitabçaya ilahiyyatçılar Vaqif Quliyev və Namiq Babaxan müsbət rəy vermişlər.