Cavab: Bu sualın cavabında aşağıdakı mətləbləri qeyd etmək yerinə düşərdi:
1-Şiə fəqihlərinin hamısı öz fiqhi kitablarında – istər istidlali, istərsə də sair kitablarda – aşkar şəkildə qeyd etmişlər ki, Əli (ə)-ın vilayətinə şəhadət vermək azan və iqamənin tərkib hissəsi deyildir və heç kəsin, onu əzan və iqamənin tərkib hissəsi ünvanı ilə dilə gətirməyə haqqı yoxdur.
2-Quran nəzərindən Əli (ə) Allahın dostlarından biridir və elə aşağıdakı ayədə də onun möminlər üzərində vilayət haqqına işarə olaraq buyurulur:
اِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَ الَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَ يُؤْتُونَ الزَّكَوةَ وَ هُمْ راكِعُونَ
"Sizin rəhbəriniz yalnız Allah, Onun Rəsulu və iman gətirib namaz qılaraq ruku halında zəkat verən şəxslərdir.” (Maidə 55)

Sünnülərin "Sihah” və "Müsnəd” kitablarında nəql etdikləri rəvayətlərdə aşkar şəkildə qeyd edilir ki, yuxarıdakı ayə Əli (ə)-ın öz üzüyünü rüku halında sailə (fəqirə) verdiyi zaman nazil olmuşdur. (Bu ayənin şəni-nüzulu ilə əlaqədar sənədlər, qeyd olunacağından qat-qat artıqdır, lakin çoxlu mənbələrdən aşağıdakıları qeyd etmək olar: 1-”Təfsiri Təbəri”, 6-cı cild, səh.186æ 2-”Əhkamul-Quran” (Cəssasın təfsiri), 2-ci cild, səh.542æ 3-”Təfsiri Beyzavi”, 1-ci cild, səh.345æ 4-”Əddurrul-mənsur”, 2-ci cild, səh.293. )
Bu ayə Əli (ə)-ın şənində nazil olan zaman Həssan ibni Sabit o hadisəni nəzmə çəkdi:
"Sən o kəssən ki, rüku halında bəxşiş etdin,
Canlar sənə fəda olsun, ey rüku edənlərin ən yaxşısı!
Allah ən yaxşı vilayəti sənin barəndə nazil etdi,
Və onu, şəriətin xələl yetməyən hökmlərində bəyan etdi.”

3-Peyğəmbəri Əkrəm (s.ə.v.v) buyurur:
اِنَّمَا الاَعْمَالُ بِالنِّيَّةِ
"Hər əməlin həqiqətinin meyarı insanın niyyətinə bağlıdır.”
Deməli hərgah Əli (ə)-ın vilayəti Quranın aşkar şəkildə buyurduğu prinsiplərdən biri olsa, digər tərəfdən də cüz olmasına etiqad olmadan deyilsə və azan-iqamənin bir hissəsi hesab olunmazsa onda bu həqiqətin Peyğəmbəri Əkrəm (s.ə.v.v)-in risalətinə verilən şəhadət kəlməsi ilə yanaşı deyilməsinin nə eybi var?
Qeyd olunmalıdır ki, əgər azana bir cümlə artırılması bəyənilməyən bir işdirsə və elə buna görə də şiələrə irad tutulursa aşağıdakı halları necə izah edə bilərsiniz:
1-Düzgün tarixlərin verdiyi şəhadətə görə "həyyə əla xəyril-əməl” cümləsi əvvəllər azanın bir hissəsi olmuşdur. ("Kənzul-ummal”, kitabus-səlat, 4-cü cild, səh.266æ "Sünəni Beyhəqi”, 1-ci cild, səh.424 və 425, "Əl-müvəttəə” (Malik), 1-ci cild, səh.93.) Amma ikinci xəlifənin xilafəti dövründə camaat bunu eşitməklə namazın ən yaxşı əməl olduğunu bilib artıq cihada getmədiklərindən bəziləri onu azandan çıxartdılar. ("Kənzul-irfan”, 2-ci cild, səh.158, "Əssiratil-mustəqim və cəvahirul-əxbar vəl-asar”, 2-ci cild, səh.192, "Şərhu təcrid” (Quşçi), imamət bəhsi, səh.484.)

2-”Əssəlatu xəyrun minən-novm” cümləsi Peyğəmbər (s.ə.v.v)-in dövründə azanın bir hissəsi olmamış, sonralar ona əlavə edilmişdir. ("Kənzul-ummal”, kitabus-səlat 4-cü cild, səh.270.)

Buna görə də Şafei "Əl-Üməm” kitabında deyir:
اَكْرَهُ فِي الآَذَانِ الصَّلَوةُ خَيْرٌ مِنَ النَّوْمِ لِاَنَّ اَبَا مَحْذُورَةَ لَمْ يَذْكُرْه
"Mən azanda "əssəlatu xəyrun minən-novm” cümləsini deməyi xoşlamıram, çünki Əbu Məhzurə (ravi və hədis söyləyənlərdən biridir) onu öz hədisində gətirməyibdir.” ("Dəlailus-sidq”, 3-cü cild, səh.97)

"Şübhələrə cavablar” kitabından

mənbə isra.az