İnsanlar zühur edəcəyi zaman Məhdini (ə.f.) tanıyacaqlar

 "Biz kitabdan (Tövratdan, yaxud lövhi-məhfuzdan) sonra Zəburda da   yer üzünə yalnız Mənim saleh bəndələrimin hakim olacağını  yazmışdıq”.

   ("Ənbiya” surəsi, ayə 106) 

12 əsrdir müsəlmanlar məhz o anın yetişməsi üçün dualar edir , hər dəfə adı çəkiləndə "Allah Onun zühurunu tezləşdirsin” deyirlər. Bu şəxs Allahın yer üzünə təyin etdiyi sonuncu imam Məhdidir (ə.f). İmam Məhdi (ə.f) Qiyamət öncəsi zühur edərək dünyada İlahi ədaləti bərqərar edəcək şəxsdir. Əhməd Hənbəl Müsnəd kitabında (məşhur hədis toplusu) Həzrət Peyğəmbər (s)-dan belə nəql edir: "Əgər dünyanın sonuna bir gün belə qalmış olsa, Allah mənim əhli-beytimdən bir kişini göndərəcək ki, yer üzünü zülmlə dolduğu halda ədalətlə doldursun”. 

Müsəlman inancına görə, dünyanın sonuna az qalmış (hədislərdə bu dövr fəsadların artması ilə işarə olunur) zühur edəcək sonuncu imam (ilahi rəhbər) yer üzündə İlahi ədaləti tətbiq edəcək. Bu günə qədər olan və insanlar arasında sirli qalan müqəddəs hadisələrin izahını verəcək, insanlara Allahın dinini hər təhrifdən uzaq, olduğu kimi çatdıracaq. Həzrət Məhdi Allahın yer üzündə sonuncu huccəti, hakimidir. Bu, həm də missiyası başa çatmaqda olan Yerdə insanlara Tanrının istədiyi ədalətli dünyanın praktiki nümayişi olacaq.

islam elminin böyük alimlərindən olan İmam Sadiq (ə) bu mövzu ilə bağlı buyurur: "Allah-Taala Həzrət Adəmi yaratdığı gündən Qiyamətə qədər yer üzü heç vaxt İlahi huccətsiz olmamış və olmayacaqdır. İstər zahiri və aşkar huccət olsun, istərsə də qeybdə və gizlində olan. Əgər yer üzündə İlahi bir huccət olmasa, Allaha sitayiş olunmaz.” Rəvayəti söyləyən şəxs İmamdan soruşur ki, camaat qeybdə olan İmamdan necə istifadə edəcək? İmam Sadiq (əleyhissəlam) buyurur: "Günəşdən bulud arxasında olarkən istifadə etdikləri kimi”.

Məhdi kimdir?

Məşhur hədis müəlliflərindən Əbu Davud Ummu Sələmədən (r.ə.) belə nəql edir: "Peyğəmbərdən eşitdim ki, buyurdu:  ”Məhdi mənim nəslimdən, Fatimənin (s.ə.) övladlarındandır".

On ikinci İmam Həzrət Məhdi ibn Həsən Əskəri (ə) (11-ci imam) hicrətin 255-ci ili şaban ayının 15-də Samirə şəhərində dünyaya gəlib. Onun adı İslam Peyğəmbərinin adından, yəni Muhəmməd, künyəsi də Peyğəmbərin künyəsindəndir, yəni Əbülqasimdir. Qeyd edək ki, imamlar onun əsl adının çəkilməsini qadağan ediblər. O üzdən dini ədəbiyyatda Onu bir qayda olaraq ləqəbləri ilə çağırırlar. Onun məşhur ləqəbləri Huccət, Qaim, Xələfisaleh, Sahib əz-zaman və Bəqiyyətullah, Əba Saleh (salehlər atası rəmzi məna daşıyır). Ən məşhur ləqəbi isə Məhdidir. Atası on birinci İmam Həzrət Həsən Əskəri (əleyhissəlam), anası isə Nərcis (Nərgiz) adlı xanım olub.

Qeyd edək ki, sonuncu İmamın doğulması o zamankı İslam xilafətinin mərkəzi olan Samirədə baş verir və mümkün olduqca gizli saxlanılır. Mənbələrdə qeyd olunur ki, Məhdinin qeybdən əvvəlki 5 illik həyatında çox az insan onu görüb. Bunlar ailə üzvləri və atasının ən yaxın səhabələridir. Bu onunla izah olunurdu ki, hələ doğulmamışdan çox-çox əvvəl Məhdi barəsində çoxsaylı məlumatlar vardı. Bir çoxları üçün, xüsusən də Abbasi xilafəti üçün sonuncu xilaskar təhlükə idi. Çünki narazı müsəlmanlar üsyan qaldıra bilərdilər. Bu səbəbdən tarix Məhdinin gizli doğulduğunu və insanlardan gizli saxlanıldığını qeyd edir. Hicri 260-cı ildə Samirədə bir zirzəmidə qeybə çəkilir.

Hicri 260-cı ildə atası 11-ci İmam Həsən Əskəri (ə) zəhərlənərək öldürüldükdən sonra 5 yaşlı Məhdi qeybə çəkilir (insanların gözünə görünmür). Qeyd edək ki, İmam Məhdi əleyhissəlamın qeyb dövrü iki hissəyə bölünür: kiçik qeyb dövrü və böyük qeyb dövrü. Kiçik qeyb dövrü (qısa müddətli qeyb) hicri 260-cı ildən 329-cu ilədək (dördüncü xüsusi naibin vəfatına qədər) davam edib. Bu müddət təxminən 69 il davam edib.

Kiçik qeyb dövründə şiələrin əlaqəsi İmamla tamamilə kəsilməmiş, onlar xüsusi və çox məhdud şəkildə İmamla əlaqə saxlaya bilib, hətta bəziləri Onunla görüşüblər. Bu müddət ərzində müəyyən şəxslər o Həzrətin xüsusi vəkili olmuş, yəni demək olar ki, İmam Məhdi (ə.f) bu müddət ərzində həm qeybdə, həm də aşkarda olmuşdur (Əgər belə demək mümkünsə).

Islam ədəbiyyatında kiçik qeyb dövrünü böyük qeyb dövrünə hazırlıq mərhələsi kimi qiymətləndirirlər. Çünki sonrakı mərhələdə müsəlmaların İmamla əvvəldə olan azacıq əlaqələri də kəsilir və müsəlmanlar öz məsələlərində İmamın ümumi vəkillərinə, yəni müctəhidlik səlahiyyəti olan və İslam hökmlərinə dərindən bələd olan alimlərə müraciət etməli olurlar.

İmam Məhdi əleyhissəlamın qeybə çəkilməsinin birinci mərhələsi başa çatdıqdan sonra, yəni hicri 329-cu ildən uzunmüddətli və böyük qeyb dövrü başlamış və bu mərhələ indiyədək davam edir. Yalnız Allah-Taala Ona qiyam etmək üçün zühur - üzə çıxma icazəsi verənə qədər sürəcək. On ikinci İmamın qeybə çəkilməsinin hər iki mərhələsi ondan əvvəlki imamlar tərəfindən qabaqcadan xəbər verilmiş və elə həmin dövrdən də ravi və hədis yazarlar tərəfindən öyrənilərək hədis kitablarında qeyd edilmişdir.

islam mətnlərində, hədis mənbələrində İmam Məhdi barəsində Peyğəmbərdən (s.ə.s) söylənmiş onlarla hədis mövcuddur. O cümlədən Peyğəmbər Əhl-Beytinə mənsub imamlar Məhdi barəsində çoxlu hədislər (onların hamısı, demək olar ki, Rəsuallahın kəlamlarına söykənir) söyləyiblər.

1) Əmirəl-mö’minin Əli (ə) - 51 hədis; 2) İmam Həsən (ə) - 5 hədis; 3) İmam Hüseyn (ə) - 14 hədis; 4) İmam Zeynül-abidin (ə) - 11 hədis; 5) İmam Baqir (ə) - 63 hədis; 6) İmam Sadiq (ə) - 124 hədis; 7) İmam Museyi-Kazim (ə) - 6 hədis; 8) İmam Riza (ə) - 19 hədis; 9) İmam Cavad (ə) - 6 hədis; 10) İmam Əliyyən-Nəqi (ə) - 6 hədis; 11) İmam Həsən Əskəri (ə) - 22 hədis. Həzrət Əli (əleyhissəlam) buyurub: "Bizim qeybə çəkiləcək (İmamımızın) iki qeyb dövrü olacaq. Onlardan biri digərindən daha çox olacaq. Onun qeybdə olduğu müddətdə onun İmamətinə yalnız imanı möhkəm və mərifəti kamil olan şəxslər inanacaq”.

Yenə İmam Əli (ə) deyir: "Peyğəmbər (s.ə.s) buyurub ki, dünyada zülm və haqsızlıq baş alıb getdiyi zaman Hüseynin (ə) nəslindən bir nəfər ümmətimə rəhbərlik edib haqq-ədaləti bərpa etməyənə qədər dünyanın axırı gəlib çatmaz”.

İmam Əli (ə) "Nəhcül-bəlağə” kitabında bu mövzuya bir neçə yerdə toxunur: "Allah-Taala Quranda buyurub ki, Biz yer üzündə zəif düşüb əzilənlərə bol nemət vermək, onları yer üzünün (rəhbər və) varisi etmək istəyirik”.

İmam Hüseyn (ə) buyurub: "Əgər dünyanın sonuna təkcə bir gün qalsa, Allah-taala həmin günü, mənim nəslimdən bir kişinin qiyam edib zülmlə dolu olan dünyanı haqq-ədalətlə dolduracağına qədər uzadar. Mən Peyğəmbərin (s.ə.s) bu cür buyurduğunu eşitmişəm”.

islam tarixində var ki, hələ doğulmamışdan öncə İmam Məhdi barəsində bir sıra alimlər kitab yazıblar. Bu kitablardan Məhdi barəsində hədislər toplanıb və müsəlman inancında Məhdiyə münasibət məsələsi araşdırılıb. Sonuncu İmam barəsində hədislər isə qeyd etdiyimiz kimi, xeyli saydadır. Bu hədislərdə Məhdinin doğuluşu, qeybə çəkilməsi, qeybin zərurəti, həmçinin zühur, zühurun əlamətləri, zühurdan sonra baş verəcək hadisələr qeyd olunur. Müsəlman alimləri bu hədislər içərisində səhih, ciddi mənbələrə söykənənləri seçərək toplayıblar.

Məhdinin qiyamı və hakimiyyəti

Həzrət Məhdinin nə zamana qədər qeybdə qalacağı dəqiq deyil. Amma İslam Peyğəmbərindən (s.ə.s) axırzaman, Məhdinin zühur əlamətləri ilə bağlı hədislər söylənilib. Həm Allah Rəsulu (s.ə.s), həm də Məhdi özü hədislərində insanlara müraciət edərək zühur üçün dua etməyi tövsiyə edib, zühurun sırf Tanrının iradəsinə bağlı olduğunu bəyan ediblər. Ümumu olaraq hədislərdə bu, dünyada əxlaqi aşınmaların baş verdiyi, fitnə-fəsadın, müharibələrin, haqsızlıqların geniş yayıldığı zaman baş verəcək.

Tarix və hədis qaynaqlarında Məhdinin (ə.f) zühürunun Məkkə şəhərində, Həcc mövsümündə (Hicri təqvimin Zilhiccə ayı), Cümə günü baş tutacağı qeyd olunur. Zühurdan sonra Məhdinin Bədr müharibəsində Peyğəmbərlə birlikdə savaşmış müsəlmanların sayı qədər, yəni 313 nəfər naibi (köməkçi, nümayəndə) toplanacaq. Bu nümayəndələr planetin müxtəlif bölgələrindən (o cümlədən hədislərdən naiblər arasından Azərbaycandan da şəxs və ya şəxslərin olacağı bildirilir) olmaqla, yüksək intellekt və bacarıqları ilə seçilən insanlar olacaqlar. Yeri gəlmişkən, 6-cı İmam Cəfər Sadiqdən nəql olunan rəvayətdə zühur öncəsi Azərbaycanda mühüm, zühur hadisəsi ilə birbaşa əlaqədar olacaq hadisələrin baş verəcəyi ilə bağlı məlumat yer alıb. Tarixin qarmaqarışıq dövründə baş verəcək zühurdan sonra bir sıra müharibələr yaşanacaq. İlk növbədə İlahi ədalətin bərqərar olmasını qəbul edə bilməyən müsəlmanlar arasından olan müqavimətçilərlə, daha sonra bir sıra xarici qüvvələrlə müharibələr baş verəcək.

Qeyd edək ki, bu barədə müxtəlif mənbələr çoxlu sayda hədis və rəvayətlər söyləyiblər. Ancaq İslam alimləri bu məlumatların bir hissəsinin səhih mənbələrə söykənmədiyini əsas gətirərək qəbul etmirlər. Bu mövzuda əsas diqqət olunan məqam sonuncu İmamın (ə.f) şəxsiyyəti və yerinə yetirəcəyi İlahi missiyasıdır. Məsum imamlardan söylənilənlərə əsasən sonuncu İmamın zühurunu gözləmək yüksək əxlaqi, mənəvi dəyərlərə söykənən intizar fəlsəfəsidir. İntizar fəlsəfəsinə səbir, müqavimət, iman, ədalət (Məhdinin əsas missiyasının dünyada İlahi ədaləti bərqərar etmək olduğunu unutmamalı) və digər yüksək keyfiyyətlər daxildir.

Qeyd edək ki, tarix boyu çoxlu sayda insanlar (hətta Məhdinin doğumundan öncə) Məhdi adından istifadə edərək böyük hərəkatlar yaradıblar. Bir sıra müharibə üsyanların, müqavimət hərəkatlarının liderləri özlərini Məhdi elan etməklə xalqdan dəstək alıblar. Orta əsrlərdə daxili müharibələrdə, 19-cu əsrdə müstəmləkə işğallarına qarşı savaşda (Sudanda 20 ildən artıq davam edən müqavimət hərəkatının lideri özünün Mehdi olduğunu elan etmişdi) və nəhayət, son illərdə Məhdi və ya onun nümayəndəsi olmağa iddia edənlər meydana çıxıb. Ancaq qısa zamanda onların heç birinin həqiqi olmadığı aydın olub. Bu zaman bir sual ortaya çıxır ki, bəs, həqiqi Məhdi (ə.f) zühur edəndə ona necə inanacaqlar?

Hədislərdə bu mövzuya toxunulur və qeyd edilir ki, insanlar zühur edəcəyi zaman Məhdini tanıyacaqlar. Yalnız Məhdinin gəlişini və İlahi ədalətin bərpasını qəbul edə bilməyən insanlar Məhdini inkar edəcəklər. Təbii ki, doğrusunu Allah bilir.

Kənan RÖVŞƏNOĞLU